Кога ќе ги слушнете плановите на ВМРО-ДПМНЕ за економски раст, би помислиле дека Македонија е на прагот на економски бум. Инвестиции во инфраструктура, развој на технологијата, стимулирање на приватниот сектор – сето ова звучи одлично, но дали навистина се случува?
Минималната плата во Република Северна Македонија е една од темите кои, без сомнение, се на врвот на агендата на секоја влада што доаѓа на власт. Но, да бидеме искрени, дали оваа сума од околу 22.500 денари, всушност, претставува нешто повеќе од симболична цифра што политичарите ја користат за да се пофалат со „постигнати успеси“ пред своите гласачи?
Владата на ВМРО-ДПМНЕ, како и секоја друга, сигурно има „најдобри“ намери за својот народ. Социјалните политики и грижата за најсиромашните се секогаш на прво место… или барем така ни велат. Реалноста е дека минималната плата е алатка што се користи за да се создаде илузија на напредок, додека, всушност, само ја одржува сиромаштијата на стабилно ниво. Со минимална плата што едвај покрива основни животни трошоци, работниците се принудени да работат повеќе и да бараат дополнителни приходи само за да преживеат.
И додека минималната плата се зголемува „природно“ секоја година, дали некој се прашал зошто тоа не е доволно да го подигне животниот стандард на просечниот граѓанин? Дали не е време да престанеме да се задоволуваме со трошки и да побараме вистински економски реформи што би направиле разлика?
Кога ќе ги слушнете плановите на ВМРО-ДПМНЕ за економски раст, би помислиле дека Македонија е на прагот на економски бум. Инвестиции во инфраструктура, развој на технологијата, стимулирање на приватниот сектор – сето ова звучи одлично, но дали навистина се случува? Или пак ова е само уште една ветување од брилијантна реторика која, на крајот на денот, нема да донесе суштински промени?
Вистинската приказна е дека, без вложување во вистинска економска реформа и без поддршка на приватниот сектор да креира високо платени работни места, Македонија ќе остане заробена во циклус на ниски плати и ограничени можности. А минималната плата ќе продолжи да биде само бројка што се менува во статистиките, додека реалниот живот останува непроменет.
Се чини дека најголемиот предизвик за Владата на ВМРО-ДПМНЕ е да се излезе од рамката на реториката и да се премине на вистинска акција. Додека инвестирањето во инфраструктура и технологија е неопходно, уште поважно е да се создаде средина каде што приватниот сектор ќе може да процвета, без притоа да се соочува со административни пречки и несигурност. Но, наместо тоа, гледаме како политичките приоритети често ги надвладуваат економските, оставајќи го бизнис-секторот да се бори со истите проблеми кои ги гушат иновациите и растот. Во вакви услови, минималната плата не само што останува ниска, туку и станува единствениот начин да се покаже некаков прогрес, иако тој е само на хартија.
Еден од најголемите предизвици за секоја влада е како да го менаџира буџетот. Секако, капиталните инвестиции се важни, но дали некој се прашува како се одредуваат приоритетите? Наместо да се инвестира во проекти што имаат долгорочен економски ефект, често гледаме како средствата се трошат на краткорочни „решенија“ што носат политички поени, но не и вистински прогрес.
И додека ВМРО-ДПМНЕ ветува економски раст и развој преку мудро менаџирање на буџетот, прашањето е дали навистина ќе го направи тоа или ќе продолжи со практиката на трошење на јавните средства за „брзи победи“ што не оставаат траен отпечаток.
Ако погледнеме на предвидувањата, ќе забележиме дека истите шаблонски извештаи и графикони се презентираат секоја година, со ветувања за „брз раст“ и „намалување на сиромаштијата“. Но, реалноста е дека овие ветувања се повеќе симбол на фрустрирачка стагнација отколку на вистински напредок.
Со оглед на тековните политики, проекциите покажуваат дека Македонија ќе продолжи да се движи со бавна брзина кон посакуваните цели. Парадоксот е што дури и кога бројките ќе покажат пораст, прашањето останува: дали тоа навистина прави разлика во животот на обичниот човек? Или, пак, сите овие предвидувања се само уште една форма на сатира што никој не ја сфаќа сериозно?
Колку и да е важно да се дискутираат политиките и економските планови, вистината е дека минималната плата, економскиот раст и буџетското менаџирање остануваат теми полни со сарказам и недоволно реализирани ветувања. Секое ново ветување за подобра иднина треба да се земе со доза на скептицизам, бидејќи историјата не учи дека промените доаѓаат бавно, ако воопшто доаѓаат. Честопати, токму кога народот почнува да верува дека ќе дојде до некаква суштинска промена, следува уште една серија од „реформи“ кои се повеќе декоративни отколку функционални, а минималната плата останува само параван за вистинските проблеми со кои се соочува општеството.
Владата на ВМРО-ДПМНЕ има можност да го промени овој тренд и да донесе вистински прогрес, но прашањето е дали ќе го направи тоа или ќе продолжи да игра на картата на популизам и краткорочни решенија. Ако сака да биде запаметена како влада што направила суштински промени, ќе мора да го прекине циклусот на политичка реторика и да се фокусира на конкретни мерки кои ќе донесат долгорочни резултати. Тоа значи дека ќе мора да се соочи со вистинските предизвици – како што се непотизмот, корупцијата, и несоодветното менаџирање на јавните средства – и да покаже дека може да донесе промени кои ќе се почувствуваат на терен.
Но, ако се избере полесниот пат, времето ќе покаже дека и оваа влада ќе остане запаметена по истите грешки кои ги направиле нејзините претходници. А народот, како и секогаш, ќе биде принуден да живее со сарказмот на реалноста, каде што минималната плата може и да порасне на хартија, но реалниот живот и натаму ќе биде далеку од посакуваниот стандард. Во крајна линија, вистинската промена не доаѓа од ветувања и празни зборови, туку од храбри и одлучни дела кои ќе ја трансформираат економијата и ќе го подигнат животниот стандард на сите граѓани. Дали ВМРО-ДПМНЕ е подготвена да го направи овој чекор, или ќе се одлучи за уште еден круг на празни ветувања, останува да видиме. Но, едно е сигурно: без вистинска промена, сарказмот на реалноста ќе продолжи да биде секојдневие за мнозинството граѓани.
(Авторот е економски аналитичар)
